Ilość wyświetleń: 2113
Komitety wyborcze oraz inne podmioty zaangażowane w kampanię wyborczą muszą przestrzegać nie tylko przepisów szczególnych, regulujących ich przebieg, ale również przepisów o ochronie danych osobowych.
Co to oznacza w praktyce?
Wybory powszechne są niezbędnym warunkiem właściwego funkcjonowania współczesnej demokracji, dając obywatelom możliwość udziału w życiu publicznym i wpływu na kształt polityki państwa na jego różnych szczeblach. Zgłaszanie kandydatów w wyborach oraz prowadzenie na ich rzecz kampanii wyborczej należy do komitetów wyborczych, które w zależności od rodzaju wyborów mogą być tworzone przez różne podmioty (partie polityczne lub ich koalicje, stowarzyszenia i organizacje społeczne).
W systemie demokratycznym władza jest zdobywana dzięki wygranym wyborom. Dlatego nie dziwi, że zabiegi zmierzające do pozyskania poparcia wyborców w okresie kampanii wyborczej podlegają szczególnej intensyfikacji. Te działania często wiążą się z wykorzystywaniem danych osobowych i podlegają rygorom określonym przepisami Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), zwanego dalej: RODO, które w Polsce jest stosowane od 25 maja 2018 r., a także ustawy z dnia 10 maja 2018 r. r. o ochronie danych osobowych, zwanej dalej: ustawą o ochronie danych osobowych. Należy bowiem pamiętać, że komitety wyborcze oraz inne podmioty zaangażowane w kampanię wyborczą muszą przestrzegać nie tylko przepisów bezpośrednio regulujących jej przebieg, ale również przepisów o ochronie danych osobowych.
Biorąc pod uwagę liczne sygnały dotyczące nieprawidłowości związanych z przetwarzaniem danych osobowych w trakcie dotychczasowych kampanii wyborczych, a także wejście w życie nowych przepisów o ochronie danych osobowych chciałam przybliżyć obywatelom ich praw w zakresie ochrony danych osobowych . Nad przestrzeganiem prawa obywateli do ochrony ich danych osobowych także w kontekście wyborów czuwa niezależny organ – Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (dawniej: Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych).
Kto jest odpowiedzialny za przetwarzanie danych osobowych znajdujących się na listach poparcia kandydatów w trakcie kampanii wyborczej?
Na etapie zbierania podpisów pod listami poparcia kandydatów administratorami tych danych są poszczególne komitety wyborcze, a po ich przekazaniu – Komisje Wyborcze. Nie jest, to nowością w stosunku do dotychczas obowiązujących przepisów o ochronie danych osobowych. Administrator danych ma różne obowiązki związane z ich przetwarzaniem. Obowiązki te odnoszą się zarówno do danych dotyczących osób udzielających poparcia komitetowi wyborczemu, jak i danych o kandydatach startujących w wyborach. Administrator powinien zapewnić przestrzeganie zasad przetwarzania danych osobowych, o których mowa w art. 5 RODO. Wśród których w kontekście zbierania danych osobowych poprzez zbieranie podpisów na listach poparcia, szczególną uwagę należy zwrócić na zasadę integralności i poufności, zgodnie z którą dane powinny być przetwarzane w sposób zapewniający odpowiednie bezpieczeństwo danych osobowych, w tym ochronę przed niedozwolonym lub niezgodnym z prawem przetwarzaniem oraz przypadkową utratą, zniszczeniem lub uszkodzeniem, za pomocą odpowiednich środków technicznych lub organizacyjnych. Ponadto, administrator powinien m.in. spełnić obowiązek informacyjny wobec osoby, której dane dotyczą (art. 13 RODO i art. 14 RODO), a także zapewnić realizacje praw osób, których dane dotyczą (np. prawo dostępu, prawo do sprostowania danych).
Na wstępie należy wyjaśnić samo pojęcie danych osobowych.
a) dane tzw. zwykłe, takie jak imię, nazwisko, adres zamieszkania, data i miejsce urodzenia, numer telefonu, wykonywany zawód, wizerunek, adres e-mail itp.,
b) szczególne kategorie danych osobowych (uprzednio zwane danymi wrażliwymi), wymienione w art. 9 RODO ujawniające:
- pochodzenie rasowe lub etniczne,
- poglądy polityczne,
- przekonania religijne lub światopoglądowe,
- przynależność do związków zawodowych,
- dane genetyczne,
- dane biometryczne w celu jednoznacznego zidentyfikowania osoby fizycznej,
- dane dotyczące zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej tej osoby,
c) dane dotyczące wyroków skazujących oraz czynów zabronionych lub powiązanych środków bezpieczeństwa wymienione w art. 10 rozporządzenia (uprzednio również zaliczane do danych wrażliwych).
W czasie wyborów dochodzi do przetwarzania zarówno zwykłych, jak i szczególnych kategorii danych osobowych. Komitety wyborcze przetwarzają także dane osobowe w związku z agitacją wyborczą. Poparcie w wyborach konkretnego kandydata poprzez złożenie podpisu na liście poparcia może ujawniać poglądy polityczne, a w niektórych sytuacjach także światopoglądowe obywatela. Pomimo tego, że możliwe jest składanie podpisu pod kilkoma listami poparcia, komitetów wyborczych, w zdecydowanej większości przypadków obywatele popierają osobę lub partię, której program odzwierciedla ich przekonania, a co za tym idzie zarówno listy poparcia zawierają szczególne kategorie danych osobowych określone w art. 9 RODO.
W pewnych sytuacjach realizacji uprawnienia do głosowania wyborców niepełnosprawnych towarzyszyć będzie przetwarzanie ich danych o stanie zdrowia, np. zgłaszają zamiar głosowania korespondencyjnego lub głosowania przez pełnomocnika. W takiej sytuacji wyborca niepełnosprawny, na podstawie art. 53 b. i 56 Kodeksu wyborczego, dołącza kopię aktualnego orzeczenia o niepełnosprawności.
W trakcie wyborów dochodzi do wielorakich procesów przetwarzania danych osobowych, m.in. gdy komitety wyborcze zbierają podpisy pod listami poparcia kandydatów. Kolejnym ważnym pojęciem, które należy zdefiniować jest pojęcie administratora (którymi na etapie zbierania podpisów są poszczególne komitety), gdyż to przede wszystkim na niego nakłada się obowiązki związane z ochroną danych osobowych. W trakcie kampanii wyborczej dane przetwarzają różni administratorzy na różnych jej etapach. Obowiązki poszczególnych administratorów danych osobowych zależą również od typu kampanii wyborczej.
Co do zasady możemy wyróżnić w tym zakresie dwie grupy administratorów:
- podmioty publiczne, których cele wiążą się z organizacją procesu wyborczego, zapewnieniem bezpieczeństwa wyborów i ich sprawnego przeprowadzenia, i które w tym celu przetwarzają dane osobowe. Zadania tych organów publicznych co do zasady są ściśle uregulowane w przepisach Kodeksu wyborczego.
- komitety wyborcze, które na podstawie przepisów Kodeksu wyborczego przetwarzają dane osobowe, np. zgłaszają kandydatów w wyborach, zbierają podpisy pod listami poparcia i prowadzą agitację wyborczą. Uprawnienia komitetów wyborczych zostały wskazane Kodeksie wyborczym, jednakże w ramach agitacji wyborczej wiele czynności związanych z przetwarzaniem danych osobowych nieuregulowanych bezpośrednio w przepisach Kodeksu wyborczego będzie podlegała bezpośrednio przepisom RODO.
Obowiązki administratora
Administrator jest do przestrzegania zasad ochrony danych osobowych, w tym m.in. do:
-spełnienia względem osób, których dane dotyczą, obowiązku informacyjnego, o którym mowa w art. 13 i 14 RODO( tzn: Obowiązek informacyjny; kto jest administratorem ,w jakim celu dane są przetwarzane ,obowiązek realizacji przez osoby, których dane dotyczą swoich praw: prawo dostępu, sprostowania ,usunięcia tzw. prawo do zapomnienia),ograniczenia przetwarzania).
Obowiązek powinien być przekazywane osobom, których dane dotyczą w sposób jasny
- zabezpieczenia danych osobowych przez zastosowanie odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych (zgodnie z art.32 RODO), tak aby dane te nie były udostępniane osobom nieupoważnionym oraz aby dane te były chronione przed zniszczeniem albo utratą (np. poprzez szyfrowanie danych, pseudonimizację, zapewnienie integralności i poufności danych),
- respektowania praw osób, których dane są przetwarzane, np. udzielania informacji co do celów, sposobów, źródeł, zakresu przetwarzania danych osobowych, spełniania żądań sprostowania, uaktualnienia albo uzupełnienia czy też czasowego wstrzymania ich przetwarzania.
Ważne!
W przypadku naruszenia administrator danych osobowych niezwłocznie (w miarę możliwości nie później niż w terminie 72 godzin od stwierdzenie naruszenia) zgłasza je Prezesowi UODO, chyba że jest mało prawdopodobne, żeby naruszenie powodowało uszczerbek w prawach lub wolnościach osób fizycznych. Ponadto, poważnym naruszeniem przepisów o ochronie danych osobowych jest wykorzystanie w celach wyborczych przez różne osoby (czasami członków rodziny kandydata lub jego sympatyków) danych z różnych zbiorów, do których mają one dostęp w ramach wykonywanej przez siebie pracy. Wyraźnie należy zaznaczyć, że takie działanie oznacza udostępnienie danych osobom nieupoważnionym, a komitety wyborcze nie są uprawnione do wykorzystywania tak pozyskanych informacji.
Czy osobie, wobec której w trakcie kampanii wyborczej zostały naruszone
przepisy RODO przysługują jakieś roszczenia?
Tak, w związku z art. 111 Kodeksu Wyborczego wskazującym, że wykonanie uprawnień wynikających z kodeksu nie ogranicza możliwości dochodzenia przez osoby pokrzywdzone lub poszkodowane uprawnień na podstawie przepisów innych ustaw. Osobie, której prawa naruszono mogą przysługiwać roszczenia, o których mowa w art. 92 ustawy o ochronie danych osobowych oraz art. 79 RODO. Osobie takiej będzie przysługiwało także prawo do wniesienia skargi do Prezesa UODO, zgodnie z art. 77 RODO.
W praktyce
1. Zbieranie podpisów na listach poparcia w taki sposób by uniemożliwić osobom udzielającym poparcia wgląd w dane innych osób ,które umieściły na listach swoje imię ,nazwisko, adres zamieszkania oraz PESEL. Aby ,to osiągnąć wystarczy zasłonięcie wypełnionej części listy przed złożeniem podpisu przez kolejną osobę. Podobna praktyka powinna być zastosowana podczas samych wyborów ,poprzez użycie specjalnego szablonu nakładanego na spis wyborców. Każda lista poparcia musi zawierać informację o tym, kto i w jakim celu zbiera dane oraz komu będzie je udostępniał Należy zauważyć jednocześnie ,że Rozporządzenie o Ochronie Danych Osobowych (RODO) w żadnym zakresie nie zmienia zasad ze zbieraniem list poparcia w trakcie kampanii wyborczych a jedynie modyfikuje ich treść.
2. Administrator danych (komitety wyborcze) powinien spełnić obowiązek informacyjny wobec osoby, której dane dotyczą. Przez kto rozumiem administratora danych, czyli tego podmiotu lub organizacji, na której zlecenie jej pracownicy lub wolontariusze zbierają dane. Będą to w szczególności partie polityczne (agitacja wyborcza), stowarzyszenia, organizacje pozarządowe.
3. Upoważnienie Administratora Danych do przetwarzania danych (osobom zbierającym podpisy na rzecz KWW czy STOWARZYSZENIA)
Administratorzy mają obowiązek wystawić osobom zbierającym dane upoważnienia do przetwarzania tych danych Identyczne zasady obowiązywały w tym zakresie przed 25 maja b.r. obowiązywała Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r o Ochronie Danych Osobowych, która nakładała szereg obowiązków na Administratora (na etapie zbierania podpisów), wobec osób, których dane dotyczą.
Inspektor Ochrony Danych Osobowych
Audytor Wewnętrzny Systemu Zarządzania
Bezpieczeństwem Informacji
IEC/ISO27001
Inspektor Ochrony Danych Osobowych - 07-09-2018
Artykuły powiązane:
1.
Dzisiaj o 16 na ul.Wyszynskiego, jutro na Reja - zbieramy podpisy dla 1 kobiety na urzad prezydenta miasta Stargardu.
RODO (178.235.182...) 07-09-2018 09:49
2.
Kto mi zagwarantuje żę sztaby wyborcze nie kserują list z podpisami by w przyszłości je wykorzystać - np. gdy ktoś się stara o pracę ( łatwo sprawdzić czy to "nasz człowiek").
rodo (37.248.158...) 07-09-2018 14:53
3.
Ad2. Bzdura. Od kiedy to sztaby wyborcze zatrudniają? Jeżeli poszukują kogoś do pracy to najwyżej do roznoszenia ulotek wyborczych.
xyz (94.254.128...) 07-09-2018 20:53
4.
A czyżby to listy korporacji o nazwie Stargard 21. Takie niezabezpieczony dane osobowe.
Każdy widzi innych dane wrazliwe.
Czlowiek (94.254.129...) 07-09-2018 21:36
5.
A co, może sztaby wyborcze nie składają śię z aktywistów danej organizacji? Więc w czym problem ad3?
rodo (37.248.158...) 09-09-2018 02:32
